Çok büyük dava adamı olarak tanıtılan, sağ görüşün idollerinden biri
haline getirilen, yıllarca dava gençliğine "büyük" olarak gösterilen
Menderes'in fermuarı o kadar bozuktu ki...
____
ADNAN MENDERES’İN 55 YILDIR GİZLİ KALAN ‘MUKADDES’ EMANETİ
Ne muhafazakarlığı, ne de politikacılığı Adnan Menderes'i 'yasak
aşktan' alıkoyabildi. Berrin Hanım'a rağmen başka kadınları da sevdi.
İşte 55 yıl gizli kalan aşkın hikayesi, işte o aşka tanık mektuplar...
Ne muhafazakârlığı ne de politikacılığı Adnan Menderes’i ‘yasak aşktan’
alıkoyabildi. Berin Hanım’a rağmen başka kadınları da sevdi. Kimi Aydan
Adan gibi günışığına çıktı. Kimileri ise ‘sır’ kaldı. Tempo, Adnan
Menderes’in 1946 -1958 yılları arasında 12 yıl boyunca beraber olduğu
Mukaddes Vaner’e yazdığı aşk mektuplarını buldu.
Adnan Menderes,
Atatürk’ün yakın arkadaşı Vali Haydar Vaner’in kızı Mukaddes Hanım’la
yaşadığı ilişkiye tam 100 mektup sığdırmış. TBMM antetli kâğıtlara eski
Türkçe ile yazılan ‘aşk hasbıhalleri’ artık ‘mahrem’ olmaktan çıkıyor.
Mukaddes Hanım’ın kızı Tülin Yalçınsu, Adnan Menderes imzalı aşk
mektuplarını ‘meraklısına’ satmak istiyor.
Tutkun Akbaş/ Tempo Dergisi
“Adnan Menderes saat 09.25’te Tokatlıyan’dan çıkarak Tünel’de Markiz
Pastanesi’nde kendisini beklemekte olan bir kadınla buluşarak, Asmalı
Mescit, Şişhane yolu ile Atatürk Köprüsü’nü takiben Bozdoğan kemeri
istikametinde yaya olarak bir gezinti yaptıktan sonra, aynı yoldan
dönerek Atatürk Köprüsü başından 1557 sayılı taksi ile Şişhane yokuşu
istikametinde gitmişlerdir. Bu kadının mühendis ölü Aziz Süver’in
karısı, eski Konya valisi Haydar’ın kızı ve Çalışma Bakanı Sadi Irmak’ın
baldızı Mukaddes olduğu ve İstiklal Caddesi’nde Olivo Pasajı’nda Merkez
Olivo Apartmanı’nın 7 sayılı dairesinde iki çocuğu ve bir hizmetçisi
ile oturduğu öğrenilmiştir.' Dönemin İstanbul Emniyet Müdürü A. Demir
imzalı Adnan Menderes’in her adımının izlenip kayda düşüldüğü raporun 24
Kasım 1946 Pazar tarihli olanı, bir aşka tanıklık ediyordu. Ve bu gizli
aşk, gizli bir raporun sayfalarında ‘sararıyordu’. 55 yıldır ‘sır’
kalan hayat arkadaşlığının izini süren Tempo, Adnan Menderes’in 12 yıl
sürdürdüğü aşkını ve sevgilisine yazdığı 100’e yakın mektubu buldu.
Mektuplar ve tanıklar ortaya koyuyor ki, Adnan Menderes, Mukaddes
Hanım’a Berin Hanım’la evliyken âşık olmuş. Bu aşkı sonlandıran da Adnan
Menderes’in Aydan Adan’a âşık olmasıymış.
Adnan Menderes, Mukaddes
Hanım’la birlikte olmak için pek çok şeyi göze almış olmalı. Çünkü bu
aşk başladığında ‘Başbakan’ değil, muhalefette bir milletvekiliymiş. Bu
cesur aşkı ‘iktidar’ izlemiş ama Menderes’e karşı kullanmamış. Menderes
muhalefetteyken başladığı ilişkisini iktidar olduğunda da sürdürmüş.
Geçmişin siyasi terbiyesi de bir başkaymış.
Anlaşılan Mukaddes Hanım
da cesurmuş. Çünkü Atatürk’ün Sivas Kongresi’nde yakın arkadaşı olan
Musul ve Van Valisi Haydar Bey’in kızı olarak dönemin ‘sosyetesinin’ bir
temsilcisiymiş. Türkiye’nin ilk mühendislerinden Aziz Süver’in karısı
olarak da İstanbul’da ‘zenginliğin’ tadını çıkarmış. Ama geçimsizlik
nedeniyle kocasından boşanmış. İki çocuğunun babası 1946 yılında ölünce,
hayata ‘Adnan Bey’le yeniden başlangıç yapmış.
‘TBMM Özel’ ve ‘Başbakanlık Hususi’ damgalı bir aşk
1993 yılında İzmir’de yaşamını yitiren Mukaddes Vaner’in 73 yaşındaki
kızı Tülin Yalçınsu, büyük ve gizli aşkın tanığı. Halen elinde Adnan
Menderes tarafından yazılmış, kendi imzasını taşıyan, ‘TBMM Özel’ ve
‘Başbakanlık Hususi’ damgalı kâğıtlarda eski Türkçeyle yazılmış 100
civarında mektup bulunuyor. 55 yıldır ellerinde bulunan mektupları Tülin
Yalçınsu ve eşi Nevzat Yalçınsu şimdi tüm Türkiye’yle paylaşmaya karar
verdi. Aile, eski Türkçeyle yazılan, uzmanlar tarafından Türkçeye
çevrilmesi gereken mektupları, uygun bir alıcıya satmak istiyor.
Yalçınsu ailesinin elinde, Adnan Menderes tarafından sevgilisi Mukaddes
Vaner’e gönderilen telgraflar da bulunuyor.
Tempo, üç mektubun
çevirisini elde etti. Mektuplarda Adnan Menderes’in Mukaddes Hanım’a
olan bağlılığı dikkat çekiyor. “Canımın içi' şeklinde başlayan
hitaplarda Menderes, günlük olaylardan da söz ediyor. Bazı kelimelerin
okunamadığı, el yazılı mektupta Adnan Menderes şunları kaleme almış:
“Canımın içi Mukaddes’e. Dün gece telefonla görüştükten sonra türlü
düşünce ve teessürlere kendimi kaptırdım. Böylece sabahı buldum.
Erkenden yürüyerek Meclis’e geldim. Parti odası açılı değildi. Başka
yerden konuşmak gayri müsait. Ha şimdi gelir açar, ha şimdi diyerek
hademenin gelmesini dokuza kadar bekledim. Nihayet aradım telefonda
.............. halen vermediler. Sordum, yirmi abone var dediler.
Aceleye ….. halbuki bugün sabahleyin erkenden seninle görüşmek
istiyordum. Biliyorum ki şu anda türlü his ve teessürlerin ............
içindesin. His ve teessürlerini aynen içimde duyuyorum. Bu teessür çabuk
geçecektir. Tosunun (Mukaddes Vaner’in oğlundan söz ediyor) oraya
yerleştiğini, hele iyi haberler gelmeye başlayınca teessürlerin sevince
munkalip olacaktır.
Sonra buluşmakta daha .............. olacağımızı
............. bundan sonra Ankara’da işler dolayısıyla fazla kalmak
icap etse 15 günü geçirmem herhalde gelirsek. İzmir’e gelmek kolaylaşmış
demektir. Bu suretle senden ayrı kalacağım zamanları çok daha
............... olacak. Ben bu cihetten doğrusu ............... fakat
içimde derin bir teessür ve elem var, oraya geldiğimde Tosunumu
bulacağım. Ne kadar alışmış .............. ve beni çok seviyordu
çocuğumuz.' Mektuptan da anlaşılacağı gibi, Adanan Menderes, Mukaddes
Vaner’in oğlundan, “Tosunum, çocuğumuz' diye bahsediyormuş. Çocukları da
bağrına basmış. Bu aşkın yakın tanığı Tülin Yalçınsu da Adnan
Menderes’ten büyük yakınlık gördüğünü hatırlıyor. Yalçınsu, bu
yakınlığı, “Menderes’i önce yadırgadım, sonra alıştım. Ben ona ‘ağabey’
derdim. Aradan seneler geçtikten sonra, ‘Bu ağabey lafını bırak, ben
senin babanım’ dedi. Ama ölse de benim bir babam vardı' sözleriyle
hatırlıyor.
Vapurda tanıştılar
Tülin Yalçınsu, annesinin Adnan Menderes’le tanışma hikâyesini bugün gibi hatırlıyor:
“İstanbul vapurunda tanışmışlar. Annem, ‘Evladım ben büyük bir kişiyle
tanıştım. Onu size de tanıştırmak isterim, davet ettim evimize gelecek’
dedi. Annem o kadar güzel kadındı ki, bakıp da âşık olmayan kalmamıştı.
Tanıştıkları gün vapurda Fuat Köprülü ve Refik Koraltan da varmış. Annem
bahsettikten bir hafta sonra Adnan Bey, Beyoğlu’ndaki apartmanımıza
geldi. Biz, sonra Yeşilköy’de İstanbul Caddesi 24 Numara’daki evimize
taşındık. Adnan Bey oraya gelmeye başladı. Meclis’ten çıkar çıkmaz
uçakla oraya gelirdi. 15 günde bir, ayda bir, bazen de her hafta
gelirdi. Annem pek gitmezdi. Austin marka bir arabayla elinde bavuluyla
gelirdi.'
Berin Hanım faktörü
Adnan Menderes’in bu
geliş gidişleri hakkında Berin Hanım’ın bilgisi olup olmadığını Tülin
Yalçınsu bilmiyor. Ama annesinin Adnan Bey’den bir ‘evlilik beklentisi’
olmadığını hatırlayarak, “Annem, Adnan Bey’le evliliği katiyetle
istemezdi. ‘O benim hayat arkadaşım’ derdi. Kimsenin evinin huzurunun
bozulmasını istemedi.' Bu ilişkiyi Adnan Menderes’in yakın arkadaşı
Ethem Bey de biliyormuş. Tülin Yalçınsu’nun hatırladığı kadarıyla annesi
“Ethemciğim' diyecek kadar yakınmış. Ethem Bey de annesine “Ablacığım'
dermiş. Demokrat Parti’nin ileri gelenleri de Yeşilköy’deki eve çok sık
gelirmiş. Bu hareketli ev ve ilişki istihbaratın yakın ilgisini çekmiş.
Bugün bu istihbarat raporlarının bir kopyası Tülin Hanım’da mevcut. Bu
raporlara ‘kızmak’ bir yana, annesinin ‘büyük adamla’ yaşadığı bu
ilişkinin bir belgesi gibi saygı gösteriyor.
Ve Adnan Menderes başkasına âşık oldu
12 yıl kesintisiz süren ilişki, Adnan Menderes’in gönlünü bir başka
kadına, Aydan Adan’a kaptırmasıyla sona eriyordu. Mukaddes Hanım bu
‘ihaneti’ kaldıramaz. Üzüntüden ‘dişleri’ bile dökülür. Ama Adnan
Menderes’ten asla nefret etmez. Tülin Yalçınsu, anlatıyor:
“12 sene
sonunda aralarına bir kopukluk girdi. Annem kendi üzerine Aydan Adan
Hanımefendi’yle temas kurulmasına çok üzülmüştü. Artık kopmuştu. Ancak
telefonla konuşuyorlardı. Hep ağlıyordu. Dişleri döküldü. Onun için çok
büyük bir darbe oldu. Yıkıldı. Yine de saygı ve hürmetle anardı Adnan
Bey’i. Adnan Bey de devamlı, ‘Nasılsın, ne istiyorsun’ diye sorardı.
Uçak kazasından sonra bilhassa geldi. Adnan Bey kapıcıya bile ‘Bey’ diye
hitap ederdi. Bu münasebet bitince Adnan Bey’le irtibat da koptu. Annem
Adnan Bey’in yeni arkadaşını da biliyordu. Dönemin İstanbul Emniyet
Müdürü’nün hanımı Suzan Hanım vardı. Onunla bir ilişkisi oldu.' Araya
giren kadın ya da kadınlar her zaman olduğu gibi bir ilişkiyi sona
erdirmişti.
Adnan Menderes’i de izlediler
1946 tarihli
istihbarat raporu. Tülin Yalçınsu’nun elinde, dönemin emniyet müdürünün
hazırladığı Adnan Menderes’i izleme raporu da var. Burada özellikle
Mukaddes Vaner’le görüşmeleri an be an izlenmiş. İşte o rapordan
alıntılar:
27.11.1946 Çarşamba Adnan Menderes saat 09.05’te otelden
ayrılıp Mukaddes’in oturduğu apartmana girmiştir. Saat 19.00’da iç
fenerleri söndürülmüş, 2317 sayılı taksi Tokatlıyan yanındaki sokakta
durmuş, içinden çıkan Adnan Menderes ve Mukaddes, otelde kendilerini
bekleyen Fuat Köprülü’yü alarak aynı taksi ile Taksim istikametine
gitmişlerdir.
28.11.1946 Perşembe 1- Adnan Menderes saat 09.15’te Mukaddes’in oturduğu daireye girmiştir.
2- Celal Bayar saat 19.15’te köprüye muvasalat eden Yalova vapurundan
yalnız olarak Bursa gezisinden dönmüştür. Kendisini Demokrat Parti’den
10 kişi kadar karşılamıştır. Bunlar meyanında Emin Sazak ile subaylıktan
mahreç veya matrut Kadıköylü Mucib de görülmüştür.
Celal Bayar yanında Emin Sazak olduğu halde Ziraat Bankası önünden 2545 sayılı taksiye binerek Beyoğlu istikametine gitmiştir.
3- Adnan Menderes saat 22.30’da Fuat Köprülü ve Mukaddes adındaki
kadınla Tokatlıyan’a gelerek bu kadın için kendi odası civarında bir oda
istemiş ise de boş oda olmadığı ileri sürülmek suretiyle arzusu yerine
getirilmemiştir. Bunun üzerine her üçü otelden ayrılarak o geceyi
Mukaddes’in evinde geçirmişlerdir.
1.12.1946 Pazar Adnan Menderes
saat 09.30’da Tokatlıyan’da Özdemir’i ziyaret etmiştir. Saat 11.00’de
Özdemir’den ayrıldıktan sonra Mukaddes’in apartmanına girmiştir.
2.12.1946 Pazartesi Saat 17.00’de Adnan Menderes, Tokatlıyan’a gelerek
otel hesabını kestikten sonra Mukaddes’in apartmanına girmiştir. Saat
17.30’da Mukaddes’le birlikte apartmandan çıkıp Kadıköy İskelesi’ne
gelerek saat 18.00’de Kadıköy’e hareket eden vapurla Kadıköy’e
geçmişlerdir. Buradan 2739 sayılı taksi ile Haydarpaşa Garı’na
gelmişlerdir. Saat 19.15 ekspresi ile Adnan Menderes ve Fuat Köprülü
Ankara’ya hareket etmişledir. Kendilerinin teşyiinde yalnız Mukaddes
bulunmuştur. Bu kadın hakkında alınan ayrıca malumata göre, Demokrat
Parti’de mühim bir vazifesi olup parti tarafından milletvekilliğine aday
gösterileceği duyulmuştur. Keyfiyeti yüksek bilgilerine arz ederim.
‘TBMM Özel’ ve ‘Başbakanlık Hususi’ damgalı bir aşkın Mektupları
Canım Mukaddes,
Ne yaptık ettik, bugün yine İstanbul’a indik. Dün inecektik. Galiba iş
sıkı olduğu için inemedik. Ve bugüne kadar tehir mecburiyeti duyduk.
Bilmem, gönlüm bu hususlarda rahatlamıyor. Üzülüyorum. Sana karşı
hasmane hisler peyda olmaya başlıyor. Ne yapayım, çok............öyle
olmasa; ha İstanbul’a ha Adana’ya, ne umurumda olur halbuki. Bir türlü
içim oturmuş değildir. Bir türlü müsterih olamıyorum. Acep nerededir? Ne
yapıyor? Üzüntü ve endişesi her zaman içimdedir. Bunları yazmaktan
maksadım böyle bilerek hareket etmen içindir. Bunu senden çok rica
ediyorum.
Canımın içi,
Dün, Salı günü
telefonlaşacaktık, seni arayacaktım, gayet hararetli müzakereler oldu ve
bu da telefonla arayacağım saate rastladı, biraz geciktim. Telefon
defalarca çaldı yoktun...
İhtimal ki öfkelendin, vaktinde aramadım
diye... Halbuki senin de vaktinde aramadığın günler oldu... Ben çok
bekledim ve nihayet ben seni aradım ve böylelikle irtibat devam etti.
Onun için bekledim ki ben gecikmiş olursam ya beni beklersin veyahut sen
ararsın, ne bekledin ne aradın. Muhakkak bil ki sana darıldım,
kırıldım.
